وضعیت اخلاقی در دانشگاهها خوب نیست
تاریخ انتشار: ۲۸ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۲۳۷۲۹
به گزارش خبرنگار مهر، آئین نکوداشت مقام علمی استاد فرهیخته مهدی گلشنی با حضور شخصیتهای برجسته دانشگاهی و پژوهشی در پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی صبح امروز سه شنبه ۲۸ آذر ماه و به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد.
مهدی گلشنی پژوهشگر و مؤسس رشته فلسفه علم در بخشی از این مراسم به بیان سخنانی پرداخت و گفت: چند توصیه به پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی دارم که بزرگترین دغدغه ام محسوب میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه هشت سال پیش نامهای خطاب به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی داده است، گفت: زمانی که تمدن اسلامی آغاز شد تفکر حاکم بر تمدن اسلامی جهان بینی اسلامی بود و همه مفروضات منطبق بر اسلام بود. کتاب کوچکی در کمبریج خریدم که مکاتباتی با اسقف بود. در یکی از نامههای این کتاب مکاتبات با نیوتن بود که سر نخ علم جدید به حساب میآمد. در این نامه میگوید امیدوارم این کتاب باعث نزدیکی بندگان به خدا باشد. تفکر در آن عصر چنین بود. اما در عرض دویست سال با حاکمیت پوزیتیویسم بر غرب این مساله از بین رفت.
استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه برای پاسخ به سوالات مهم بشر باید سراغ فلسفه و متافیزیک و دین رفت، ادامه داد: این سوالات که چطور ما میتوانیم جهان را بفهمیم و با زبان ریاضی بیان کنیم، چرا این قوانین فعلی بر جهان حاکم است و چرا قوانین دیگر بر جهان حکومت نمیکند، پاسخ این سوالات را علم نمیتواند بیان کند. جواب این سوالات را بسیاری از اساتید علوم امروز تنها کار دین میدانند. کانت در ادله فلسفی استدلال خدا را رد میکرد اما بخاطر اخلاق به خدا برگشت. اینها مواردی است که مورد غفلت در تمام دانشگاههای ما قرار گرفته و در آنجا مطرح نیست.
هیچ نظریهای یگانه نیست
گلشنی بیان کرد: مسأله دیگر این است که بر قواعد و اصول علوم بسیاری، مواردی حاکم است اما آنها را دانشجویان نمیدانند و کور کورانه نظریهای را قبول میکنند. هیچ نظریهای یگانه نیست. یک زمانی میگفتند حرفهایی درباره دنیای اتمی میگفتند اما همان وقت انیشتین به آنها تاخت ولی به حرف انیشتین گوش ندادند سی سال بعد یک فیزیکدان آمریکایی تمام نظریههای را توضیح میدهد. علت را نیافتن، دلیل بر نبودن نیست. بنابراین تنها یک تئوری وجود ندارد و بدون استثنا مفروضات متافیزیکی دیگری بر نظریات مختلف حاکم است. این تحولات که حاصل شد کم کم رفتند دنبال چیزی که همه سوالات را جواب بدهد و جهان بینی ای که بتواند همه پرسشها را پاسخ دهد. در همین زمان بزرگترین کیهان شناس گفت باید چتر الهی بالای علم باشد تا بتوان برخی موضوعات را درک کرد.
وی اظهار داشت: تمدن جدید دنبال قدرت و ثروت است و میخواهد نقاط غیر از این دو مقوله را نابود کند و برایش مهم نیست. در محیط امروز باید دید چه چیزی حاکم است باید از دانشجویان پرسید برای چه هدفی درس میخوانند در جمعی از اساتید که این موضوع را مطرح کردم اساتید خندیدند و گفتند زمانی که از دانشجویان این امر را میپرسیم به دنبال این هستند که در دانشگاهی درس بخوانند که بتوانند در آینده پذیرش از دانشگاههای آمریکا و اروپا بگیرند. این نشان میدهد وضعیت فکری و فرهنگی خراب است، حتی عدهای از دانش آموز در کنکور شرکت نکردند تا از ابتدا مهاجرت کنند.
خصوصیات رشد و پیشرفت در تمدن اسلامی
گلشنی با ارائه پیشنهاداتی گفت: یکی از چیزهایی که غفلت شده آشنایی محیط ما با تمدن اسلامی است. محیط جامعه ما سعدی و ابوریحان را نمیشناسد. ما در زمانی که در دبیرستان بودیم مقداری گلستان خوانده بودیم. به نظر من شناخت تمدن اسلامی خیلی مهم است. جرج سارتن یکی از مورخین تاریخ علم است که در کتابی میگوید مسلمانان در علم خیلی اثر داشتند. میگوید اگر میخواهیم دلیل شکوفایی تمدن اسلامی را بدانیم باید قرآن را دارای نقش محوری بدانیم. ولی در داخل و حال حاضر محیط علمی ما اصلاً از قرآن اثری نیست.
این فیزیکدان و نظریهپرداز ایرانی آشنایی با تمدن اسلامی را دارای خصوصیاتی دانست و گفت: این خصوصیات باعث رشد جامعه اسلامی شدند. که منبع بسیار مهم الهامشان از قرآن بود. آنها از هر منبع علم را کسب میکردند و به همین دلیل کتابهای یونانی ترجمه شد و هر کتابی که علم آنها را بالا میبرد مطالعه و ترجمه میکردند. امروزه تحمل آرای دیگران در فضای علمی ما نیست. این امر در زمان تمدن اسلامی قرون گذشته بسیار مهم بود. پرهیز از تقلید کورکورانه نیز یکی دیگر از خصوصیات رشد و شکوفایی تمدن اسلامی بود. ملاصدرا از ابن سینا یک جمله میگوید مبنی بر اینکه: «هر کس بدون دلیل حرفی را بپذیرد از انسانیت به دور است.» در حالی که در غرب وقتی نظریه کوانتوم آمد همه کورکورانه باور میکردند.
وی با اعلام اینکه رهبر معظم انقلاب بر نوآوری در علم و رفع نیازهای کشور تاکید داشتند در حالی که کمترین کارها در این دو امر صورت گرفته است.
عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: از دیگر خصوصیات تمدن اسلامی این بود که علمای اسلامی دنبال حقیقتجویی و سختکوشی بودند و این موارد باید در محیط درس تاکید شود. چرا ابن سینا از خوارزم به ایران آمد، حتی مسافرتهای شهید ثانی را باید مطالعه کنیم.
وی افزود: بزرگداشت علما هم نکته دیگری از خصوصیات تمدن اسلامی است. آنقدر که ورزشکاران مورد تجلیل و تقدیر قرار میگیرند علما مورد توجه قرار نمیگیرند. جامعیت علم اسلامی از دیگر خصوصیات تمدن اسلامی است. تا زمان اشعریه تمام علوم یک جا درس داده میشد اما از آن زمان فلسفه و دیگر علوم جدا شدند. به علوم باید توجه شود ولی نه به مدل امروز. در غرب به فلسفه در دانشکدههای فیزیک توجه دارند اما در دانشگاه شریف به فلسفه توهین میشود. در غرب در این خصیصه تحول صورت گرفته و علوم انسانی پزشکی راه افتاده است. فلسفه فیزیک تأسیس شده است ولی در ایران به این موضوعات اهمیت داده نمیشود. پژوهشگاه باید در شناساندن بزرگان تمدن اسلامی کار کند و کتابچههای کوچکی در آورده تا نسل جوان تا این اندازه بیگانه نباشند.
تقویت هویت دینی و ملی با فرهنگ خوب به مردم تزریق میشود نه با زور
تقویت هویت دینی و ملی از دیگر موارد مهم خصوصیت تمدن اسلامی است که بسیار ضعیف است. در آمریکا که همشاگردیهای ایرانی و چینی را میدیدم بسیار متفاوت بودند. جهان بینی اسلامی و تفکر اصیل اسلامی باید شناسانده شود. این چیزها را نمیشد با زور تزریق کرد بلکه با فرهنگ خوب منتقل میشود. حجاب را در مالزی با فرهنگ خوب جا انداختند. با فرهنگ میتوان این کارها را انجام داد نه با زور. باید جاذبه ایجاد کرد. نسل جدیدی که تربیت میشوند متوجه تفکر اسلامی نیستند تنها چیزی که آینده ما را تأمین میکند اصلاح فرهنگ و حاکمیت است.
در انتهای این جلسه نیز از مقام این استاد برجسته با اهدای لوح و تابلو فرشی تجلیل به عمل آمد.
کد خبر 5970851 سمانه نوری زاده قصریمنبع: مهر
کلیدواژه: دانشگاه شریف ایران مصر مهدی گلشنی ابن سینا سعدی شورای عالی انقلاب فرهنگی ایالات متحده امریکا علوم انسانی فلسفه علم ملاصدرا فاطمیه 1402 حضرت زهرا حضرت زهرا س قرآن کریم شیخ حسین انصاریان اجتماع فاطمیون قرآن سازمان تبلیغات اسلامی فعالیت های قرآنی فاطمه زهرا انقلاب اسلامی ایران عزاداری شهادت حضرت فاطمه الزهرا س فلسطین علوم انسانی تمدن اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۲۳۷۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حجت الاسلام خسروپناه: علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مراسم تجلیل از استادان سرآمد آموزشی که عصر امروز (دوشنبه، ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳) در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، ضمن تبریک هفته معلم خطاب به استادان اظهار کرد: انشاءالله خداوند به شما توفیق دهد که شغل معلمی را شغل انبیاست با صحت و سلامت و تربیت دانشجویان ایمانی و دغدغهمند نسبت به سرمایههای ایرانی به محقق کنید.
وی با گرامیداشت یاد شهیدمطهری بیان کرد: شهید مطهری فیلسوف، فقیه و عالم دین بود و در کنار عالم دین بودن دارای غیرت دینی هم بود؛ چرا که بین غیرت دینی و عالم دین بودن تفاوت وجود دارد، البته باید از همسر ایشان مرحومه مغفوره خانم روحانی هم یاد کنیم؛ چرا که شهیدمطهری قطعا با پشتیبانی همسرشان توانستند جایگاه علمی را کسب کنند.
دبیر شوری عالی انقلاب فرهنگی افزود: همه شما استادان با اصطلاح مدرن، آشنایی دارید، اصطلاح مدرن وصف خیلی از موضوعات از قبیل فلسفه، علم، فناوری، صنعت، سبک زندگی و ... است. معروف است که میگویند دکارت پدر فلسفه مدرن است، یعنی قبل از دکارت فلسفه، فلسفه مدرن نبود یا می گویند نیوتون در نیمه دوم قرن هفدهم پدر علم مدرن است، یعنی قبل از وی علم بود، اما علم مدرن نبود. این سوال خیلی مهم است که میگویند علم مدرن چیست؟ و چه فرقی با علم غیر مدرن دارد؟ علمی در دوران قرون وسطی مطرح بود که در اصطلاح غربیها علم با مبنای سنت مسیحی نام داشت که با ظهور گالیله در قرن هفدهم و نیوتون در نیمه دوم قرن هفدهم علم مدرن شکل گرفت.
استاد خسروپناه با طرح این سوال که علم مدرن چیست و چه ویژگیهایی دارد؟ ادامه داد: اصولا ما در تفکر اسلامی معتقد به علم، دانش، معرفت و فریضه دانستن علم هستیم و توصیه شدهایم که به دنبال علم برویم و فرمودهاند که بر زن و مرد مسلمان علم فریضه هست. این علم که العلم السلطان یا فریضه است، چیست؟ آیا علم مدرن هست؟ با تعبیر فلسفه علم، چقدر با این پارادایم علم مدرن موافق هستیم؟ دانشگاه ها شکل گرفته و دروس دانشگاهی عمدتا علومی است که از غرب آمده است، اکنون فیزیک یک علم مدرن است و با فیزیکی که در طبیعات قدیم تدریس میشد، متفاوت است.
وی ادامه داد: در طبیعات قدیم عناصر ۴ گانهای را قائل بودند که شامل خاک و آب و باد و آتش میشده است؛ اما در علم مدرن هم قوانین ترمودینامیک تغییر کرده و هم عناصر جدول مندلیف مرتب رو به توسعه است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بنابراین پارادایم علمی تغییر کرده است، آیا با داشته هایی که داریم با علم در اندیشه اسلامی می توانیم علم مدرن را بپذیریم، معمولا این سوال را خیلی ها ساده جواب می دهند و می گویند هر علمی که نافع باشد، باید مورد استفاده قرار بگیرد حال علم مدرن باشد یا علم دوران سنت باشد، اگر نافع است باید بپذیریم. فیزیک و شیمی و زمین شناسی و علوم مهندسی و فناوری نافع هستند و استفاده میشوند که برخی از این علوم بهره نادرست میبرند و آن را بد استفاده میکنند مثل چاقویی که یکی از آن استفاده درست میکند و دیگری استفاده غلط میکند.
استاد خسروپناه گفت: اسلام بر علم حکمی و مبتنی بر حکمت تأکید دارد که با علم سنت مسیح قرون وسطی متفاوت است. با علم مدرن هم متفاوت است، البته وقتی میگویند تقابل طبیعتا نافی وجوه اشتراک نیست.
وی با طرح این پرسش که چه نسبتی بین علم حکمی با علم مدرن وجود دارد؟ اضافه کرد: عقل قطعا ابزار علم است، البته امروزه در علم مدرن مخصوصا در مهندسی، صنعت، فناوری و ... غیر از عقل از تخیل هم بهره میبریم و به همین علت است که بشر صاحب علم اکتسابی زایشی است و تولید علم میکند، اما حیوانات این کار را نمیکنند، آنها علم دارند، اما علم غریزی است و ما انسانها علم عقلی داریم، قطعا پشتوانه علم عقل است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: اگر بخواهم تفاوتی در ساحت عقل بین علم مدرن و علم حکمی ذکر کنم این هست؛ عقلی که در دوره مدرن و دوره فلسفه مدرن مطرح است و در علم مدرن اثرگذاشته است 2 معنایی از عقل بود؛ دکارت وقتی از عقل سخن می گوید عقل نظری ریاضی را مدنظر قرار میدهد و میگوید اگر انسان ریاضی بداند عالم را نیز میشناسد. وقتی نوبت به عقل استدلالی کانت رسید، عقل دیگری را به میدان نشاند به نام عقل علمی. پس از کانت فیلسوفان دیگری مانند ماکس وبر که جامعهشناس و فیلسوف بود، عقل معاش یا برنامهریز را مورد تاکید قرار داد.
استاد خسروپناه گفت: در سیر علم مدرن که مبتنی بر فلسفه مدرن است، 3 عقل نظری و عقل عملی و عقل ابزاری مطرح است. اگر کسی بخواهد علم مدرن را بر اساس عقل مدرن تعریف کند باید بگوید علم مدرن دانش زاییده عقل نظری یا عقل عملی با عقل ابزاری است. اما آیا در حکمت عقل نظری را قبول داریم؟ اگر نهادهای اصلی قدرت ابن سینا، سهروردی تا خواجه نصیرالدین، علامه طباطبایی باشند عقل نظری و عقل عملی را قبول داشتند. ما شیعیان عقل نظری و عملی را قبول داریم. آیا در فرهنگ اسلامی واژهای معادل عقلانیت برنامهریز داریم یا خیر؟
وی بیان کرد: منشا حکمت را «خرد ناب» میدانیم که اگر جامع شود معنای لب میدهد. عقل جامعه و خرد ناب این است که عقل نظری، عملی و معاش را قبول داشته باشیم، اما این عقل مدرن است، در علم حکمی که مبتنی بر خردناب است، غیر از عقل نظری، عملی و معاش یک عقل چهارمی به نام عقل معاد است که اگر این ۴ عقل سمع و بصر، تخیل، تعقل و عقل ناب با هم جمع شوند عقل معاد یا لُب را شکل میدهند، پس فرق علم مدرن با علم حکمی در این نیست که یکی عقل را قبول داشته باشد و دیگری خیر، بلکه هر دو عقل نظری و عملی و معاش و برنامه ریزی را قبول دارند، ولی علم حکمی عقل معاش و معاد را هم قبول دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: برخی نظریه های علوم اجتماعی مانند عقلانیت ارتباطی که هابرماس مطرح می کند عقل نظری را قبول ندارد، پست مدرن ها عقل نظری و عملی را قبول ندارند و جزء علم مدرن به شمار میآیند، البته نمیخواهم بگویم کسی که جزء پست مدرن است علم نظری و عملی را قبول ندارد، اما هستند کسانی که در علم مدرن عقل نظری و عملی را قبول ندارند، امروزه روانشناسی و جامعه شناسی پست مدرن داریم، پس وقتی علم حکمی خواهیم داشت که عقل نظری و عملی و معاش و معاد با هم جمع شوند که حکمت را تشکیل می دهد و به علمی که از حکمت سرچشمه بگیرد علم حکمی نام دارد.
استاد خسروپناه افزود: آیا در برنامه آموزشی و درسی و شورای گسترش و تعیین رشته ها و سرفصلها و تدوین کتب درسی این تمایز فلسفی اثر می گذارد یا خیر؟ استادان و نخبگان باید برای این پرسش پاسخ بیابند.
وی تاکید کرد: عالمان ما از ابن سینا تا رازی، شیخ بهایی و میرداماد و ... علم حکمی را دنبال میکردند، اگر بخواهیم به تمدن نوین اسلامی برسیم، محتاج علم حکمی هستیم. حال باید دنبال آن باشیم که چگونه علم حکمی را با عقل معاد پیوند دهیم، شما استادان حکمت بنیان انشاءالله با کنش و خرد و فضیلت و اخلاقی که دارید می توانید این علم را به ثمر برسانید، ولی مهم است که در برنامه های درسی به آن توجه کنیم و امیدواریم خداوند عمری به ما عطا کند تا علم حکمی را در سراسر دنیا نشر دهیم.
انتهای پیام/
نادیا عابد